Dân quân tự vệ (DQTV) là một lực lượng chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; là lực lượng nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân và phong trào toàn dân đánh giặc trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và trong thời bình tại địa phương. Trong tình hình hiện nay, chúng ta phải đối phó với chiến lược “Diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ và sẵn sàng chiến đấu chống mọi tình huống chiến tranh xâm lược của các thế lực thù địch thì vai trò của DQTV càng được coi trọng. Từ những vấn đề đó, trong nhiệm kỳ qua Đảng ủy Quân sự huyện đã thường xuyên quán triệt và lãnh đạo thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng và hoạt động của lực lượng dân quân tự vệ. Hàng năm, Đảng ủy đã kịp thời tham mưu cho Ban Thường vụ Huyện ủy lãnh đạo công tác quốc phòng - an ninh, đồng thời chỉ đạo các xã, thị trấn xây dựng, triển khai nghị quyết lãnh đạo nhiệm vụ quốc phòng - quân sự địa phương, gắn xây dựng lực lượng dân quân với xây dựng tổ chức cơ sở đảng, đảm bảo yêu cầu vững mạnh, rộng khắp. Đảng ủy thường xuyên cụ thể hóa vào Nghị quyết lãnh đạo, Ban Chỉ huy kịp thời ban hành kế hoạch xây dựng lực lượng DQTV sát với đặc điểm tình hình, yêu cầu nhiệm vụ. Lãnh đạo thực hiện tốt việc đăng ký, quản lý chặt chẽ công dân trong độ tuổi; rà soát, kiện toàn tổ chức biên chế lực lượng DQTV bảo đảm có số lượng phù hợp, từng bước nâng cao chất lượng tổng hợp, độ tin cậy chính trị, chú trọng các địa bàn xung yếu, biên giới. Lực lượng DQTV trong toàn huyện hiện nay được tổ chức thành 41 đầu mối, tỷ lệ dân quân tự vệ  chiếm 2,2% dân số, tỷ lệ luân phiên hàng năm đạt từ 20-25%; đảng viên trong dân quân tự vệ chiếm 23,6%. 100% thôn, bản đều có lực lượng dân quân tại chỗ; 100% Ban CHQS xã, thị trấn đều tổ chức biên chế đủ 4 chức danh, riêng các xã biên giới biên chế đủ 2 đồng chí chỉ huy phó; 100% cán bộ chỉ huy trưởng; 96% chỉ huy phó quân sự xã, thị trấn đã qua đào tạo chuyên ngành quân sự. Ban CHQS các xã, thị trấn xây dựng và tổ chức hoạt động theo quy chế.

Huấn luyện Dân quân

       Công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu được quan tâm đúng mức, hàng năm, Ban CHQS huyện phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương các xã, thị trấn chỉ đạo chặt chẽ công tác huấn luyện lực lượng DQTV theo đúng phương châm “Cơ bản, thiết thực, chất lượng”; tổ chức tốt công tác tập huấn cán bộ, hội thi mô hình, học cụ; tổ chức huấn luyện điểm, sau đó rút kinh nghiệm huấn luyện rộng rãi cho 100% đơn vị. Chất lượng huấn luyện dân quân hàng năm được nâng lên, kiểm tra 100% đạt yêu cầu, trong đó có từ 76 đến 78,3% khá, giỏi. Bên cạnh đó, Đảng ủy, Ban CHQS huyện đã làm tốt công tác tham mưu Huyện ủy, UBND huyện tổ chức tốt nhiệm vụ diễn tập chiến đấu phòng thủ cho 100% xã, thị trấn. Thông qua huấn luyện, diễn tập đã nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong quản lý điều hành của cấp ủy, chính quyền địa phương về nhiệm vụ diễn tập nói riêng và lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ quốc phòng - quân sự địa phương nói chung; đồng thời qua đó tạo được sự chuyển biến về chất lượng tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng DQTV, nhất là các xã trên tuyến biên giới không ngừng được nâng lên.

     Song song với nhiệm vụ chính trị; xây dựng, huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, lực lượng dân quân tự vệ huyện đã phối hợp chặt chẽ với các lực lượng Công an, Biên phòng và các đơn vị đóng quân trên địa bàn thực hiện tốt quy chế phối hợp theo Nghị định 77/2010/NĐ-CP (nay là nghị định 03/2019/NĐ-CP) của Chính phủ, từ đó nắm chắc tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phòng, chống có hiệu quả âm mưu “Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Lực lượng dân quân các xã biên giới thường xuyên phối hợp tham gia tuần tra biên giới, bảo vệ đường biên, cột mốc, truy quét, ngăn chặn vi phạm quy chế biên giới. Điển hình trong đợt tham gia phòng, chống dịch Covid-19; tính đến nay đã huy động trên 6423 lượt dân quân bảo đảm công tác chuẩn bị, phục vụ các khu cách lý, trực tại 65 điểm chốt trạm trên dọc tuyến biên giới… Ngoài ra, lực lượng DQTV đã tích cực tham gia cùng Nhân dân xóa đói, giảm nghèo; tham gia nạo vét kênh mương nội đồng, tu sửa đường giao thông nông thôn, xây dựng nông thôn mới; tham gia tìm kiếm, cứu hộ cứu nạn, phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai… ở địa phương, cơ sở được cấp ủy, chính quyền và Nhân dân địa phương tin tưởng và đánh giá cao..
     Phát huy kết quả đạt được, thời gian tới Đảng ủy, Ban CHQS huyện tiếp tục thực hiện tốt chức năng tham mưu và tổ chức thực hiện mục tiêu xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh, rộng khắp, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới với các nội dung, giải pháp như sau.
      Một là, tiếp tục quán triệt sâu sắc các văn bản của Đảng, Nhà nước cho cán bộ, đảng viên và từng lớp Nhân dân, nhất là Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; Chỉ thị 16-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng dự bị động viên trong tình hình mới”, Luật DQTV, Luật GDQP-AN, Nghị định của Chính phủ, Thông tư, hướng dẫn của các cấp về công tác dân quân tự vệ. Tham mưu cho cấp ủy, chính quyền đại phương tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo, quản lý, điều hành, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân trong thực hiện nhiệm vụ Quân sự quốc phòng nói chung, công tác DQTV nói riêng.
      Hai là, lãnh đạo thực hiện nghiêm nền nếp chế độ đăng ký, quản lý lực lượng DQTV; thường xuyên rà soát, kiện toàn tổ chức biên chế DQTV theo hướng tinh gọn, mạnh, có tỷ lệ và cơ cấu hợp lý giữa lực lượng nòng cốt và rộng rãi, phù hợp với đặc điểm từng địa phương, nhất là các địa bàn trọng điểm, vùng bản, vùng sâu, vùng xa. Tuyển chọn, kết nạp công dân vào DQTV phải tiến hành chặt chẽ theo nguyên tắc .
       Ba là, tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện và hiệu quả hoạt động của lực lượng DQTV; tiếp tục đổi mới công tác giáo dục, huấn luyện DQTV, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục chính trị, pháp luật, công tác vận động quần chúng với huấn luyện quân sự, chú trọng tập huấn, bồi dưỡng cán bộ, huấn luyện nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu cho lực lượng dân quân tại chỗ, dân quân cơ động và các binh chủng; phối hợp giữa DQTV với các lực lượng khác trên địa bàn trong tác chiến và thực hiện nhiệm vụ phòng, chống, giảm nhẹ thiên tai, xử lý các tình huống bảo vệ trật tự an ninh xã hội ở địa phương, cơ sở...
      Bốn là, thực hiện tốt chế độ, chính sách đối với lực lượng DQTV, nhất là quy định về ngân sách; nhằm bảo đảm kịp thời chế độ, chính sách đối với lực lượng DQTV. Đồng thời, chú trọng gắn công tác chính sách với công tác tổ chức, công tác tư tưởng; làm tốt công tác chính sách đối với những gia đình cán bộ, chiến sĩ DQTV có khó khăn, bảo đảm cho chiến sỹ DQTV yên tâm thực hiện nhiệm vụ khi được huy động.
      Tổ chức xây dựng, nâng cao chất lượng hoạt động của lực lượng DQTV là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng. Trong tình hình hiện nay, lực lượng DQTV phải được xây dựng theo phương châm “vững mạnh, rộng khắp”, với số lượng hợp lý, chất lượng tổng hợp ngày càng cao; tổ chức biên chế tinh gọn, chặt chẽ; trang bị vũ khí phù hợp; được giáo dục, huấn luyện quân sự toàn diện, thiết thực; khả năng sẵn sàng chiến đấu ngày càng cao, đáp ứng được nhiệm vụ trong tình hình mới, góp phần quan trọng vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quốc phòng - quân sự địa phương, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn, tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy kinh tế, xã hội của địa phương ngày càng phát triển.